Pielgrzymowanie. Praktyka religijna czy świecka tradycja?

Czym jest pielgrzymowanie?

Pielgrzymowanie to podróż podjęta z pobudek i potrzeb religijnych. Nie jest to jednak byle jaka podróż, ponieważ odbywa się ona do miejsc świętych. Pielgrzymowanie jest znane nie tylko w Kościele katolickim. Co ciekawe, także muzułmanie praktykują ten zwyczaj, ze względu na obowiązek podjęcia co najmniej jednej pielgrzymki w życiu do Mekki.

W rozumieniu Kościoła katolickiego, pielgrzymowanie wiąże się z podjętym trudem, ponieważ zazwyczaj podróż tę ofiaruje się w konkretnej intencji. Mogą to być prośby, podziękowania, ale i chęć pokuty i zadośćuczynienia.

Dziś pielgrzymki przyjmują różnorakie formy. Są pielgrzymki piesze, samochodowe czy autokarowe. Zdarza się jednak, że pielgrzymi podróżują również motocyklami lub konno. Choć bardzo często pielgrzymki kojarzą się z sanktuariami, to miejsc pielgrzymowania jest znacznie więcej. Obecnie organizuje się również pielgrzymki szlakiem osób świętych. Coraz bardziej popularna staje się również pielgrzymka szlakiem św. Jakuba – do Santiago de Compostela.

Narodem, który szczególnie umiłował zwyczaj pielgrzymowania są Polacy. Wynika to z wielkiej czci ku Matce Bożej, do której sanktuariów od wieków podróżują rzesze wiernych. Tradycja pielgrzymowania w Polsce rozwinęła się do tego stopnia, że organizowane są często pielgrzymki szlakiem dziedzictwa kulturowego i wielkich Polaków.

Początki tradycji pielgrzymowania

Pielgrzymki jako praktyka religijna znane były już w czasach starożytnych, m.in. w starożytnym Egipcie czy Grecji. Znamy również z Pisma Świętego opis pielgrzymki do Jerozolimy na święto Paschy, czy jeszcze wcześniej pielgrzymkę Abrahama z Ur chaldejskiego do miejsca, które wskazał mu Bóg. Chrześcijaństwo przejęło od judaizmu tradycję pielgrzymek do Ziemi Świętej. Zwyczaj pielgrzymowania był popierany przez Ojców Kościoła, a wielu świętych kultywowało tę tradycję.

Przez pierwsze trzy wieki chrześcijaństwa, Kościół zachowawczo traktował zwyczaj pielgrzymowania. Istniała obawa, że wędrówki do miejsc świętych będą przyczyna szerzenia kultów pogańskich. Mimo to, praktyka pielgrzymowania przetrwała, co więcej rozwinęła się do tego stopnia, że wierni zaczęli odwiedzać nie tylko miejsca święte związane z życiem Chrystusa, ale miejsca kultu świętych, grobów męczenników, a nawet miejsca, gdzie umieszczone zostały relikwie świętych.

Najstarszym zachowanym opisem pielgrzymki jest Itinerarium Burdigalense z 333 roku. To dziennik pielgrzyma z Bordeaux, który odbył pielgrzymkę z Francji do Ziemi Świętej.

Pielgrzymki wczoraj i dziś

Początkowo pielgrzymki odbywały się tylko do miejsc związanych z życiem i śmiercią Jezusa Chrystusa. Z czasem zaczęto również pielgrzymować do pierwszych sanktuariów w Europie, które wiązały się z kultem świętych, szczególnie Apostołów i Matki Bożej. W średniowieczu znana już była pielgrzymka do grobów św. Piotra i Pawła w Rzymie oraz do grobu św. Jakuba w Hiszpanii. Co ciekawe, od wielu wieków pielgrzymowanie to jedne z najczęściej podejmowanych wędrówek, które niezwiązane były z wymianą dóbr i handlem.

Obecnie na świecie znanych jest wiele ośrodków pielgrzymowania. Najczęściej wybieranymi przez pielgrzymów kierunkami są: Ziemia Święta, Jerozolima, Rzym, Santiago de Compostela, Asyż, Loreto, Fatima, Lourdes, La Salette, Meksyk, czy Jasna Góra. W samej tylko Polsce, oprócz Jasnej Góry w Częstochowie, istnieje blisko 100 ośrodków pielgrzymkowych, do których przybywają pielgrzymi z całego świata. Wśród nich wyróżniamy m.in. Gietrzwałd, Łagiewniki, sanktuarium w Licheniu, Bazylikę na Świętym Krzyżu, Sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku, Kalwarię Zebrzydowską, Kalwarię Pacławską, Świętą Lipkę, Górę św. Anny, czy Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego.

Pielgrzymowanie jest uznawane przez wiernych jako przejaw religijności i pobożności. Choć sposób i miejsca pielgrzymek ulegają zmianom to jednak cele, które przyświecają pielgrzymom pozostają bez zmian. Wierni ufają, że przebywanie w miejscu, gdzie znajdują się relikwie czy wizerunki świętych pomoże im w codziennym życiu i zachowa od różnorakich nieszczęść. Kolejnym motywem pielgrzymowania jest także chęć doświadczenia cudów za wstawiennictwem czczonych świętych.

W Polsce najbardziej popularnym czasem na pielgrzymowanie jest czas wakacji. W lipcu i sierpniu pielgrzymi z wielu parafii wyruszają, by na pieszo dotrzeć na Jasną Górę czy do innych miejsc kultu. Jest to związane z wieloma świętami maryjnymi, które w tym czasie obchodzimy w Kościele.